Cales son os tipos máis comúns de desintegración radioactiva? Como podemos protexernos contra os efectos nocivos da radiación resultante?
Dependendo do tipo de partículas ou ondas que o núcleo libera para se estabilizar, existen varios tipos de desintegración radioactiva que provocan radiación ionizante. Os tipos máis comúns son as partículas alfa, as partículas beta, os raios gamma e os neutróns.
Radiación alfa
Desintegración alfa (Infografía: A. Vargas/IAEA).
Na radiación alfa, os núcleos en descomposición liberan partículas pesadas con carga positiva para se estabilizar. Estas partículas non poden penetrar na nosa pel nin causar danos e, a miúdo, pódense deter usando incluso unha soa folla de papel.
Non obstante, se o corpo introduce materiais emisores de radiacións alfa ao respirar, comer ou beber, poden expoñer directamente os tecidos internos e, polo tanto, prexudicar a saúde.
O americio-241 é un exemplo dun átomo que se desintegra a través de partículas alfa e utilízase en detectores de fume de todo o mundo.
Radiación beta
Desintegración beta (Infografía: A. Vargas/IAEA).
Na radiación beta, os núcleos liberan partículas máis pequenas (electróns) que son máis penetrantes que as partículas alfa e poden atravesar, por exemplo, 1 ou 2 centímetros de auga, dependendo da súa enerxía. En xeral, unha lámina de aluminio duns poucos milímetros de grosor pode deter a radiación beta.
Algúns dos átomos inestables que emiten radiación beta inclúen o hidróxeno-3 (tritio) e o carbono-14. O tritio úsase, entre outras cousas, en luces de emerxencia para, por exemplo, marcar saídas na escuridade. Isto débese a que a radiación beta do tritio fai que o material fosforado brille cando a radiación interactúa, sen electricidade. O carbono-14 úsase, por exemplo, para datar obxectos do pasado.
Raios gamma
Raios gamma (Infografía: A. Vargas/IAEA).
Os raios gamma, que teñen diversas aplicacións, como o tratamento do cancro, son radiación electromagnética, similar aos raios X. Algúns raios gamma atravesan o corpo humano sen causar danos, mentres que outros son absorbidos polo corpo e poden causar danos. A intensidade dos raios gamma pódese reducir a niveis que supoñen menos risco mediante paredes grosas de formigón ou chumbo. Por iso as paredes das salas de tratamento de radioterapia nos hospitais para pacientes con cancro son tan grosas.
Neutróns
A fisión nuclear dentro dun reactor nuclear é un exemplo dunha reacción en cadea radioactiva sostida por neutróns (Gráfico: A. Vargas/IAEA).
Os neutróns son partículas relativamente masivas que forman parte dos principais constituíntes do núcleo. Non teñen carga e, polo tanto, non producen ionización directamente. Pero a súa interacción cos átomos da materia pode dar lugar a raios alfa, beta, gamma ou X, que logo provocan a ionización. Os neutróns son penetrantes e só poden ser detidos por masas grosas de formigón, auga ou parafina.
Os neutróns poden producirse de diversas maneiras, por exemplo en reactores nucleares ou en reaccións nucleares iniciadas por partículas de alta enerxía en feixes de aceleradores. Os neutróns poden representar unha fonte significativa de radiación ionizante indirecta.
Data de publicación: 11 de novembro de 2022